W pierwszych latach po II wojnie światowej na Węgrzech zainstalował się, wsparty przez sowieckie bagnety, szczególnie okrutny reżim stalinowski. Podjął się on próby likwidacji narodowej kultury i tradycji, zniszczył podstawy gospodarki w przemyśle i rolnictwie, i doprowadził do powszechnej pauperyzacji społeczeństwa. W efekcie walki nowych władz z prawdziwą i domniemaną opozycją, co dziesiąty dorosły obywatel dotknięty został politycznymi represjami z uwięzieniem, osadzeniem w obozie koncentracyjnym bądź egzekucją włącznie. W praktyce każda węgierska rodzina odczuła skutki prześladowań.
Wszystkie te przyczyny doprowadziły w październiku 1956 roku do wybuchu spontanicznego powstania narodowego przeciwko sowieckim okupantom i ich lokalnym poplecznikom. Wydarzeniem bezpośrednio poprzedzającym wybuch powstania był zorganizowany przez studentów wielki marsz spod gmachu budapeszteńskiej Politechniki pod pomnik generała Józefa Bema, zwołany pod hasłem poparcia dla wolnościowych aspiracji narodu polskiego. Odpowiedzią władz było bezwzględne użycie broni wobec protestujących, co doprowadziło natychmiast do eksplozji tłumionego latami gniewu i wybuchu walk w Budapeszcie i innych miastach kraju.
W 60-tą rocznicę tych wydarzeń, w dniach 22-23 października, delegacja naszego stowarzyszenia uczestniczyła w uroczystych obchodach w Budapeszcie. Całe miasto udekorowane było symbolami powstania – flagami narodowymi z wyciętym pośrodku otworem – śladem po usunięciu komunistycznego godła.
Pierwszego dnia wzięliśmy udział w marszu młodzieży i patriotów węgierskich, który dokładnie odtworzył trasę studentów z 1956 roku. Byliśmy jedyną grupą niosącą biało-czerwone flagi. Nasza obecność spotkała się z żywiołowymi objawami wielkiej sympatii i życzliwości Węgrów. Przed kolumną marszu wolno sunęły ciężarówki z epoki, z grupami rekonstruktorów. W połowie trasy zatrzymaliśmy się przy nowo powstałym monumencie Płomienia Powstania, gdzie prezydent Budapesztu wygłosił mowę odnoszącą się do polsko-węgierskiej solidarności i wspólnoty losów. Na koniec, wszyscy uczestnicy marszu skupili się pod pomnikiem Bema. Tam, w akompaniamencie patriotycznych pieśni, złożono wieńce ku czci bohaterów powstania.
Następnego dnia, w niedzielę, nasza delegacja wzięła udział, obok miejscowej Polonii i sympatyków Węgier przybyłych z Polski, w spotkaniu z prezydentem Andrzejem Dudą, który był jedynym gościem tej rangi zaproszonym do udziału w uroczystościach rocznicowych przez rząd węgierski. Tego dnia byliśmy również obecni na państwowych uroczystościach z udziałem prezydenta Janosa Adera i premiera Viktora Orbana na Placu Kossutha przed gmachem Parlamentu, na „węgierskiej Łączce” na cmentarzu Rakoskeresztur, gdzie pogrzebane zostały, początkowo bezimiennie, ofiary komunistycznych represji lat 1945-1958 oraz w Terror Haza – muzeum poświęconym komunistycznym i nazistowskim zbrodniom, które dotknęły ziemię węgierską w ubiegłym wieku.
